Oι Εθνικές εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946

Οι εθνικές εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 ήταν οι πρώτες εκλογές στη χώρα μας, μετά το 1936. Είχαν μεσολαβήσει η δικτατορία Μεταξά, το έπος του '40, η Κατοχή, η Αντίσταση, η Απελευθέρωση, τα Δεκεμβριανά και η Συμφωνία της Βάρκιζας. Αποδείχτηκαν μοιραίες, επειδή η έλλειψη συνεννόησης των πολιτικών δυνάμεων σηματοδότησε την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, οι επιπτώσεις του οποίου ταλαιπώρησαν τη χώρα για τα επόμενα τριάντα χρόνια.

Στις αρχές του 1946 την Ελλάδα κυβερνά ο κεντρώος Θεμιστοκλής Σοφούλης. Με την προτροπή των Άγγλων προκηρύσσει εκλογές για τις 31 Μαρτίου. Τα ΕΑΜικά κόμματα, με επικεφαλής το ΚΚΕ και οι αριστεροί φιλελεύθεροι υπό τον Γεώργιο Καφαντάρη αντιδρούν. Ζητούν δίμηνη αναβολή και εγγυήσεις, επειδή θεωρούν τις εκλογές σημαδεμένες υπέρ της δεξιάς, η οποία είχε εξαπολύσει ένα κύμα «λευκής τρομοκρατίας» στη χώρα, μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και τον αφοπλισμό του ΕΑΜ. Στο στόχαστρο των ακροδεξιών ομάδων ήταν όχι μόνο οι αριστεροί πολίτες, αλλά και οι κεντρώοι αντιμοναρχικοί.

Δεν εισακούονται και τελικά το ΚΚΕ, που φλερτάρει με την ένοπλη κατάληψη της εξουσίας, και η κεντροαριστερά θα ανακοινώσουν αποχή από τις εκλογές. Στις εκλογές θα λάβουν μέρος μόνο δεξιοί και κεντρώοι πολιτικοί σχηματισμοί. Οι παλιοί αντίπαλοι της προπολεμικής περιόδου είναι παρόντες, αλλά κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Το φιλομοναρχικό Λαϊκό Κόμμα, συμπαγές και ενωμένο, αποτελεί τον άξονα της δεξιάς συμμαχίας «Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων», ενώ το Κόμμα των Φιλελευθέρων, που ίδρυσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, είναι διασπασμένο σε έξι τμήματα (Κόμμα Εθνικών Φιλελευθέρων, Μεταρρυθμιστικόν Κόμμα, Κόμμα Βενιζελικών Φιλευθέρων, Δημοκρατικόν Σοσιαλιστικόν Κόμμα, Κόμμα των Φιλελευθέρων και οι Φιλελεύθεροι του Καφαντάρη που απέχουν).

Το πρωί της 31ης Μαρτίου οι ψηφοφόροι πηγαίνουν στις κάλπες με το άγγελμα ότι τα ξημερώματα κομμουνιστές αντάρτες υπό τον Καπετάν Μπαρούτα επιτέθηκαν στο Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου, με διαταγή του ηγέτη του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη. Κατά τη συμπλοκή σκοτώθηκαν 9 χωροφύλακες και 2 στρατιώτες, που συμμετείχαν στη φρουρά των εκλογικών τμημάτων. Η επίθεση αυτή θεωρείται από πολλούς ως το προοίμιο του Εμφυλίου Πολέμου.

Οι εκλογές θα γίνουν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, με αναλογικό εκλογικό σύστημα και θα τις κερδίσει η δεξιά και βασιλόφρων «Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων» με το 55,12% των ψήφων. Οι δύο κεντρώοι σχηματισμού, «Εθνική Πολιτική Ένωσις» και «Κόμμα των Φιλελευθέρων», θα συγκεντρώσουν το 34,67% των ψήφων. Όσον αφορά στο ποσοστό της αποχής, που πρέπει να θεωρείται «πολιτική», οι απόψεις διίστανται, επειδή δεν ανακοινώθηκε ο αριθμός των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων: Το ΚΚΕ την ανεβάζει στο 50%, οι διεθνείς παρατηρητές την κατεβάζουν στο 9,3%. Η αλήθεια πρέπει να βρίσκεται κάπου στη μέση. Νεώτερες έρευνες την υπολογίζουν γύρω στο 20-25%. Πολύ αργότερα, το ΚΚΕ θα κάνει την αυτοκριτική του και θα θεωρήσει μεγάλο πολιτικό λάθος την αποχή (Καθαίρεση Ζαχαριάδη το 1956, 8ο Συνέδριο του 1961).

Η Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές είχε 354 μέλη. Στήριξε δέκα κεντροδεξιές κυβερνήσεις και πέντε πρωθυπουργούς (Παναγιώτης Πουλίτσας, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, Δημήτριος Μάξιμος, Θεμιστοκλής Σοφούλης και Αλέξανδρος Διομήδης) μέχρι το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου. Τον Ιανουάριο του 1950 θα διαλυθεί και θα προκηρυχθούν εκλογές για τις 5 Μαρτίου.

Στις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 εξελέγησαν ως βουλευτές πολιτικοί που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις κατοπινές εξελίξεις κι έφθασαν μέχρι το αξίωμα του πρωθυπουργού από τα μέσα της δεκαετίας του '50 έως τις μέρες μας. Πρόκειται για τον Γεώργιο Παπανδρέου (Δημοκρατικόν Σοσιαλιστικόν Κόμμα), τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο (Εθνικόν Ενωτικόν Κόμμα), τον Κωνσταντίνο Γ. Καραμανλή (Λαϊκόν Κόμμα) και τον νεότερο όλων, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη (Κόμμα Βενιζελικών Φιλελευθέρων).

Αποτελέσματα:

	ΚΟΜΜΑΤΑ	ΑΡΧΗΓΟΙ	ΠΟΣΟΣΤΑ	ΕΔΡΕΣ
1	ΗΝΩΜΕΝΗ ΠΑΡΑΤΑΞΙΣ ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΩΝ		55,12	206
	Λαϊκό	Πέτρος Μαυρομιχάλης, Κων/νος Τσαλδάρης, Τζον Θεοτόκης.		156
	Εθνικόν Φιλελευθέρων	Στυλιανός Γονατάς		34
	Μεταρρυθμιστικόν	Απόστολος Αλεξανδρής		5
	Πανελλήνιον Εθνικόν	Αλέξανδρος Σακελλαρίου
	Πατριωτική Ένωσις
	Βασιλοφρόνων
	Ανασυγκροτήσεως
	Κοινωνική Ριζοσπαστική Ένωσις
	Εμπρός
	Συνεργαζόμενοι			11
2	ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ		19,28	68
	Βενιζελικών Φιλελευθέρων	Σοφοκλής Βενιζέλος		31
	Δημοκρατικόν Σοσιαλιστικόν	Γεώργιος Παπανδρέου		27
	Εθνικόν Ενωτικόν	Παναγιώτης Κανελλόπουλος		7
	Δημοκρατική Ένωσις
	Συνεργαζόμενοι			3
3	ΚΟΜΜΑ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ	Θεμιστοκλής Σοφούλης	14,39	48
4	ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΟΣ	Ναπολέων Ζέρβας	5,96	20
5	ΕΝΩΣΙΣ ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΩΝ		2,94	9
	Εθνικοφρόνων	Θεόδωρος Τουρκοβασίλης		9
	Λαϊκόν Αγροτικόν	Γεώργιος Παμπούκας
6	ΕΝΩΣΙΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ		0,67	1
	Αγροτικόν Ελλάδος	Αλέξανδρος Μυλωνάς
	Αγροτικόν Δημοκρατικόν Ελλάδος
	Δημοκρατικόν Αγροτικόν
	Αγροτικαί Ομάδες του Αγροτικού και Εργατικού Κόμματος
7	ΚΟΜΜΑ «Χ» (ΧΙΤΩΝ) ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ	Κωνσταντίνος Ευσταθόπουλος	0,17
8	ΚΟΜΜΑ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ	Α. Αντωνόπουλος	0,10
9	ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΠΑΡΑΤΑΞΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ	Διοικούσα Επιτροπή	0,03
10	ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΝ ΚΟΜΜΑ ΕΦΕΔΡΩΝ	Διοικούσα Επιτροπή	0,01
11	ΚΟΜΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ	Δ. Παπαπολύζος
12	ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΝ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΟΣ	Διοικούσα Επιτροπή
13	ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ		1,33	2

πηγή