Κίμων ο Μιλτιάδου (506 - 451 π.Χ.)

Όστρακο με το όνομα του Κίμωνα. - Μουσείο Αρχαίας Αγοράς, Αθήνα.

Ο Κίμων ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός του πρώτου μισού του 5ου αιώνα π.Χ.. Δεδομένου ότι εξελέγη στρατηγός το 476 π.Χ. και θα πρέπει να ήταν 30 χρονών τότε, πρέπει να γεννήθηκε το 506 π.Χ.. Ο Κίμων ανήκε στο μεγάλο γένος των Φιλαϊδών. Πατέρας του ήταν ο Μιλτιάδης, ο νικητής του Μαραθώνα και μητέρα του ήταν η Ηγησιπύλη, πριγκίπισσα από τη Θράκη, κόρη του βασιλέως Ολόρου (από την ίδια οικογένεια καταγόταν και ο ιστορικός Θουκυδίδης). Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Κίμωνα υπήρξαν πολύ δύσκολα, αφού ο πατέρας του πεθαίνοντας του άφησε χρέος τεράστιο: το πρόστιμο που του είχε επιβληθεί για την αποτυχημένη εκστρατεία στην Πάρο. Η αδελφή του Κίμωνα, Ελπινίκη, παντρεμένη με τον πάμπλουτο Αθηναίο Καλλία, τακτοποίησε την πληρωμή του προστίμου, παρά τις αντιρρήσεις του αδελφού της, ώστε να μπορέσει αυτός να αναμιχθεί στην πολιτική.

Το 461 π.Χ., οι ολιγαρχικοί Αλκμέων, Κίμων και Ξάνθιππος, με την βοήθεια της Σπάρτης κατόρθωσαν να εξοστρακίσουν τον Θεμιστοκλή. Οι καινούργιοι ηγέτες στην Αθήνα, ο Αριστείδης και ο Κίμων, συνέχισαν τα σχέδια του μεγαλοφυούς Θεμιστοκλή. Ο Αριστείδης ήταν υπεύθυνος για την διοίκηση των Ελληνικών νησιών, τα οποία είχαν συμφωνήσει να προσχωρήσουν στην κηδεμονία της Αθήνας. Το θησαυροφυλάκιο της συμμαχίας βρισκόταν στο ιερό νησί της Δήλου. Ο Αριστείδης αποφάσισε ότι μερικοί από τους συμμάχους όφειλαν να διατηρούν έναν ορισμένο αριθμό πλοίων στην θάλασσα και τα νησιά που δεν είχαν την δυνατότητα, να πληρώνουν μια εισφορά στο θησαυροφυλάκιο, ξεκινώντας έτσι την ίδρυση της Αθηναϊκής ναυτικής κυριαρχίας.

Ο πόλεμος με την Περσία συνεχίζονταν και ο Κίμων με ένα μεγάλο στόλο έπλευσε στην Θράκη και πολιόρκησε το Ίον, στον ποταμό Στρυμόνα (476 π.Χ.). Οι πολιορκημένοι, ο Πέρσης κυβερνήτης με την φρουρά του, μετά από σκληρή μάχη αντί να παραδοθεί έριξε το χρυσό και το ασήμι της πόλης στο ποταμό και αφού άναψε μια πυρά, έκαψε την γυναίκα του, τα παιδιά του και τους δούλους του, πέφτοντας και ο ίδιος στην φωτιά στο τέλος. Σύντομα όλες οι άλλες Ελληνικές πόλεις, εκτός από τον Δορίσκο, οι οποίες είχαν Περσική φρουρά, παραδόθηκαν. Ο Κίμων αργότερα έπλευσε εναντίον της νήσου Σκύρου (476 π.Χ.) και σαν διοικητής της Αμφικτιονικής συμμαχίας, εκδίωξε τους Δόλοπες πειρατές και έφερε Αθηναίους να κατοικήσουν στο νησί. Μαζί του, έφερε πίσω τα οστά του Θησέα ο οποίος είχε δολοφονηθεί στο νησί οχτακόσια χρόνια πριν. Όταν το νησί της Νάξου το 466 π.Χ., μέλος της συμμαχίας, αρνήθηκε να συνεισφέρει στη συμμαχία, ο Κίμων έπλευσε με μεγάλο στόλο και αφού ανάγκασε τους κατοίκους να παραδοθούν, τους υποδούλωσε.

Από την Νάξο, ο Κίμων έπλευσε στην Ασία και αφού συγκέντρωσε ένα στόλο από 200 τριήρεις, πολιόρκησε την Ελληνική πόλη της Φασελής. Αμέσως μετά την κατάληψη της, έπλευσε στον ποταμό Ευρυμέδωνα το 466 π.Χ., για να επιτεθεί στον Περσικό στόλο. Μετά από ολοκληρωτική νίκη, όπου 200 πλοία κατελήφθησαν, ο Κίμων κατεδίωξε τους Πέρσες, οι οποίοι είχαν στο μεταξύ αποβιβασθεί στην ξηρά και τους νίκησε. Όταν έλαβε μήνυμα, ότι 80 Φοινικικά πλοία βρισκόταν στην Ίδρο της Κύπρου, έπλευσε όσο το γρηγορότερο μπορούσε, νικώντας τους και καταστρέφοντας αρκετά πλοία. Αυτή ήταν η τρίτη νίκη μέσα σε μια μέρα του γενναίου και ένδοξου στρατηγού Κίμωνα, ανεβάζοντας την Αθήνα στο απόγειο της δύναμης της.

Ποτέ δεν ήταν η επιρροή του Κίμωνα στις αποφάσεις της Αθήνας μεγαλύτερη. Από την τεράστια περιουσία του έκτισε με δικά του έξοδα το νότιο τείχος της Ακροπόλεως. Άρχισε επίσης να κτίσει τα τείχη, τα οποία συνέδεαν την Αθήνα με τα λιμάνια της (Πειραιά, Φάληρο). Εφύτευσε τον κήπο της Ακαδημίας, καθώς και την αγορά με πλατάνια. Όταν το νησί της Θάσου ζήτησε δικαιώματα στα λιμάνια και στα ορυχεία της Θρακικής χερσονήσου, τα οποία κατείχαν οι Αθηναίοι, ο Κίμων έπλευσε με μεγάλο στόλο στο νησί και νίκησε τον στρατό της Θάσου, πρώτα στην θάλασσα και μετά στην στεριά, πολιορκώντας την πόλη, η οποία τελικά παρεδόθη μετά από δύο χρόνια, το 463 π.Χ. Οι Αθηναίοι γκρέμισαν τα τείχη, πήραν τα πλοία τους και τους ανάγκασαν να πληρώσουν ένα μεγάλο ποσό χρημάτων. Συγχρόνως, ο Κίμων έφερε 10,000 Αθηναίους να κατοικήσουν την περιοχή, ονομαζόμενη "Εννέα δρόμοι" (μετέπειτα ονομάσθηκε Αμφίπολη), απέναντι από την Θάσο. Στο μεταξύ οι κάτοικοι της Θάσου ζήτησαν την βοήθεια της Σπάρτης, η οποία ήταν έτοιμη να τους βοηθήσει στέλνοντας στρατό για να εισβάλει στην Αττική, αλλά οι ετοιμασίες σταμάτησαν όταν ένα ισχυρός σεισμός κατέστρεψε ολόκληρη την πόλη της Σπάρτης, το 464 π.Χ.

Αυτή ήταν η ευκαιρία που περίμεναν οι Μεσσήνιοι για να επαναστατήσουν (3ος Μεσσηνιακός Πόλεμος 464 π.Χ.). Η Σπάρτη με την βοήθεια των Πελοποννησίων, μη μπορώντας να καταλάβει το φρούριο των Μεσσηνίων, την Ιθώμη, ζήτησε την βοήθεια των Αθηναίων. Οι δημοκρατικοί με αρχηγό τους τον Περικλή, αρνήθηκαν να βοηθήσουν την Σπάρτη, αλλά ο Κίμων τους έπεισε και επικεφαλής στρατού έφθασε στην Ιθώμη. Μετά από ανεπιτυχή επίθεση στο οχυρό, στην οποία έλαβαν μέρος και οι Αθηναίοι, οι Σπαρτιάτες τους έδιωξαν. Μετά από αυτό το γεγονός, οι προσβεβλημένοι Αθηναίοι υπό την αρχηγία του Περικλή, κατάφεραν να εξορίσουν τον Κίμωνα.

Οι κάτοικοι των Μεγάρων δυσαρεστημένοι με τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι άφηναν τους Κορινθίους να τους επιτείθονται, έκαναν συμμαχία με τους Αθηναίους (459 π.Χ.). Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού ήταν ο πόλεμος που άνοιξε η Κόρινθος εναντίον της Αθήνας. Ένα μικρό τμήμα Αθηναϊκού στρατού που αποβιβάστηκε στους Αλιείς στην Ακτή (459-458 π.Χ.), νικήθηκε από τους Κορινθίους, αλλά σε ναυμαχία μεταξύ των Αθηναίων και Κορινθίων, η οποία έλαβε μέρος κοντά στο νησάκι Κεκρυφάλια, στον Σαρωνικό κόλπο ανάμεσα στην Αίγινα και τις Αργολικές ακτές, οι Αθηναίοι νίκησαν τους Κορινθίους. Οι Αθηναίοι νίκησαν επίσης και τους Αιγινήτες μαζί με τους συμμάχους τους, σε μεγάλη ναυμαχία κοντά στην Αίγινα, καταστρέφοντας και καταλαμβάνοντας εβδομήντα πλοία. Μετά από την μάχη, οι Αθηναίοι αποβιβάστηκαν στην Αίγινα και πολιόρκησαν την πόλη, η οποία έπεσε μετά από δύο χρόνια (457-456 π.Χ.). Η Αίγινα αναγκάσθηκε να εισέλθει στην συμμαχία, σαν η πιο πλούσια υποτελής πόλη.

Όταν οι Κορίνθιοι και οι σύμμαχοι τους εισέβαλλαν στα Μέγαρα το 458 π.Χ., γνωρίζοντας ότι οι Αθηναϊκές δυνάμεις βρισκόταν στην Αίγινα, ο έξοχος Αθηναίος στρατηγός Μυρωνίδης, συγκέντρωσε ένα στρατό από γέροντες και παιδιά και πήγε να βοηθήσει τους Μεγαρείς. Σε μια αμφίρροπη μάχη εναντίων των Κορινθίων, οι οποίοι αργότερα έφυγαν, οι Αθηναίοι έστησαν τρόπαιο. Κατακρινόμενοι από τους κατοίκους της Κορίνθου, ο Κορινθιακός στρατός μετά από δώδεκα μέρες επέστρεψε πίσω και άρχισε να στήνει δικό του τρόπαιο. Όταν οι Αθηναίοι τους είδαν, βγήκαν έξω από τα τείχη των Μεγάρων και μετά από μάχη τους σκότωσαν, καθώς και άλλες δυνάμεις που ήλθαν προς βοήθεια τους.

Την ίδια περίοδο που η Αθήνα κέρδιζε αυτές τις απίστευτες μάχες, ένα μέρος της ναυτικής της δυνάμεως βρισκόταν στην Αίγυπτο, όπου 200 Αθηναϊκά και συμμαχικά πλοία έπλεαν στις ακτές της Κύπρου και της Φοινικίας. Εκεί, προσκαλέστηκαν από τον Λίβυο πρίγκιπα Ίναρο, γιο του Ψαμμέτιχου, ο οποίος είχε επαναστατήσει εναντίον της Περσίας. Ο Αθηναϊκός στόλος έπλευσε κατά μήκος του Νείλου προς τα πάνω, και διαπίστωσε ότι ο Ίναρος είχε καταφέρει να νικήσει τον Περσικό στόλο. Ο στόλος τότε έπλευσε στην Μέμφιδα, όπου κατόρθωσε να απομακρύνει τις Περσικές δυνάμεις, αλλά απέτυχε να καταλάβει την οχυρωμένη Ακρόπολη (459 π.Χ.). Η πολιορκία του οχυρού κράτησε μερικά χρόνια, κατά την διάρκεια της οποίας ο Αρταξέρξης ετοίμασε ένα μεγάλο στρατό και Φοινικικό στόλο υπό την αρχηγία του Μεγαβύζου. Οι Αθηναίοι ήταν αναγκασμένοι να οπισθοχωρήσουν στο νησί Φωσφορίτης, στο Νείλο, όπου αντιστάθηκαν γενναία, έως ότου ο Μεγαβύζος με τον στόλο του άλλαξε την πορεία του καναλιού που σχημάτιζε το νησί και τους επιτέθηκαν στην ξηρά. Οι Αθηναίοι, οι οποίοι είχαν κάψει τα πλοία τους, αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Οι Πέρσες τους σκότωσαν όλους εκτός από μερικούς στρατιώτες που κατάφεραν να δραπετεύσουν στην Κυρήνη. Χωρίς να έχουν γνώση των γεγονότων αυτών,50 Αθηναϊκά πλοία που ήλθαν να βοηθήσουν, ηττήθηκαν και σχεδόν όλα καταστράφηκαν.

Η Σπάρτη ζηλότυπη για τις επιτυχίες της Αθήνας, με το πρόσχημα ότι βοηθάει τους Δωρείς, των οποίων την περιοχή είχαν καταλάβει οι Φωκείς, έστειλαν 1500 οπλίτες και μαζί με 10,000 συμμάχους βάδισαν στην Δωρία, αναγκάζοντας τους Φωκείς να οπισθοχωρήσουν. Από την Φωκίδα οι Σπαρτιάτες προχώρησαν στην Βοιωτία σύμφωνα με το σχέδιο τους, όπου αναστήλωσαν τις οχυρώσεις στην Θήβα και υπέταξαν τις άλλες γύρω πόλεις, με εντολή να υπακούουν στην Θήβα. Εκεί οι Σπαρτιάτες δέχθηκαν πρόταση από το ολιγαρχικό κόμμα των Αθηνών, με την υπόσχεση να τους βοηθήσουν να ανατρέψουν την δημοκρατία. Όταν οι Λακεδαιμόνιοι πήραν θέση στην Τανάγρα, στα σύνορα της Αττικής, οι Αθηναίοι αμέσως συγκέντρωσαν στρατό, 14,000 ανδρών, συμπεριλαμβανομένων 1000 Αργείων και του Θεσσαλικού ιππικού και βάδισαν να εμπλακούν μαζί τους.

Πριν από την μάχη, ο εξόριστος Κίμων, ζήτησε να λάβει μέρος στην μάχη, σαν απλός πολίτης. Οι Αθηναίοι όμως, υποψιαζόμενοι ότι είχε λάβει μέρος στην ολιγαρχική προδοσία, αρνήθηκαν. Ο Κίμων τότε έδωσε τα άρματα του σε φίλους, λέγοντας τους να πολεμήσουν για την τιμή του. Εκατό από τους φίλους του Κίμωνα έπεσαν στην μάχη, πολεμώντας με αυτοθυσία και ηρωισμό. Η αιματηρή και αμφίρροπη μάχη έλαβε μέρος το 457 π.Χ., στην οποία οι Λακεδαιμόνιοι απέκτησαν το πλεονέκτημα, όταν το Θεσσαλικό ιππικό με δόλο εγκατέλειψε τους Αθηναίους. Οι Σπαρτιάτες μετά την μάχη, αν και νίκησαν, δεν ήταν σε θέση να εισβάλλουν στην Αττική και αφού λεηλάτησαν περιοχές των Μεγάρων, αποσύρθηκαν. Ο εξόριστος Κίμων, μετά από εισήγηση του Περικλή, επέστρεψε από την εξορία.

Στην αρχή του έτους 456 π.Χ. και δύο μήνες μετά από την μάχη της Τανάγρας, οι Αθηναίοι εισέβαλλαν στην Βοιωτία. Οι Βοιωτοί συγκέντρωσαν μεγάλο στρατό και ήλθαν στα Οινόφυτα, όπου η μάχη έλαβε μέρος. Ο γενναίος στρατηγός Μυρωνίδης κέρδισε μια ολοκληρωτική και αποφασιστική νίκη. Οι Αθηναίοι αφού κατέλαβαν τις Βοιωτικές πόλεις, εξόρισαν τους συνεργάτες των Λακεδαιμονίων και εγκαθίδρυσαν δημοκρατική κυβέρνηση.

Ένα χρόνο μετά την μάχη στα Οινόφυτα, η Αθήνα τελείωσε τα μακρά τείχη. Ο στρατηγός Τολμήδης με στόλο έπλευσε στην Πελοπόννησο και έκαψε τα λιμάνια των Λακεδαιμονίων, την Μεθώνη και το Γύθειο, κατέλαβε επίσης την Ναύπακτο στην Λοκρίδα, εγκαθιστώντας τους Μεσσηνίους και τους Είλωτες.

Το 452 π.Χ., η Αθήνα και η Σπάρτη έκαναν ανακωχή, κατόπιν εισήγησης του Κίμωνα, για μια περίοδο πέντε χρόνων. Μετά την ανακωχή, ο Κίμων βρήκε την ευκαιρία να συνεχίσει τον πόλεμο με τους Πέρσες. Έπλευσε στην Κύπρο με 200 τριήρεις της συμμαχίας. Από εκεί, έστειλε 60 πλοία στην Αίγυπτο να βοηθήσει τον πρίγκιπα Αμυρταίο, ο οποίος πολεμούσε τους Πέρσες στο Δέλτα. Ο Κίμων με τον υπόλοιπο στόλο πολιόρκησε το Κίτιο στην Κύπρο.

Κατά την διάρκεια της πολιορκίας ο Κίμων πέθανε και την αρχηγία του στόλου ανέλαβε ο Αναξικράτης, ο οποίος έφυγε από το Κίτιο για να αντιμετωπίσει τον Φοινικικό και Σικελικό στόλο στην Σαλαμίνα της Κύπρου. Ο Ελληνικός στόλος κέρδισε μια ολοκληρωτική νίκη στην ξηρά και στην θάλασσα και αφού ενώθηκε με τα εξήντα πλοία στην Αίγυπτο, έπλευσε για την Αθήνα.